Zakład Klimatologii Uniwersytetu Jagiellońskiego - badania zmian klimatu i pogody na terenie Polski i Europy – jak wykorzystać badania do opracowania planu naprawczego?

Zmiany klimatu są jednym z największych zagrożeń środowiskowych, społecznych i ekonomicznych. Ocieplenie jest efektem obserwowanego wzrostu stężenia gazów cieplarnianych w atmosferze.

Niektóre z nich działają jak dach szklarni. Z jednej strony przepuszczają energię słoneczną „do środka”, ale również zatrzymują część tego promieniowania powodując stopniowy wzrost temperatury. Sam efekt cieplarniany jest naturalnym zjawiskiem, występującym na naszej planecie od milionów lat, umożliwiającym rozwój życia na Ziemi. Jednak działalność człowieka na tyle znacząco wpływa na nadmierne gromadzenie się gazów cieplarnianych, a zwłaszcza:

dwutlenku węgla (CO2)
metanu
podtlenku azotu
fluorowanych gazów cieplarnianych,

iż zjawisko to staje się niebezpieczne dla naszej planety.

Przyczyny wzrostu emisji gazów cieplarnianych do atmosfery:

Rozwój ogólnoświatowego transport – emituje niemal 25% CO2
Rozwój przemysłu
Produkcja energii elektrycznej - spalania węgla, ropy i gazu
Wycinanie lasów (wylesianie)
Intensywna hodowla zwierząt gospodarskich

Obserwowane obecnie zjawiska atmosferyczne świadczą o tym, iż zmiany klimatyczne są już widoczne i będą coraz dotkliwiej odczuwalne przez społeczeństwo i gospodarkę. Klimat w skali globalnej ociepla się, co ma swoje konsekwencje nie tylko we wzroście temperatury, ale również w intensywności i częstotliwości wielu zjawisk klimatycznych i ich pochodnych. Należy do nich coraz częstsze występowanie ekstremalnych zjawisk pogodowych takich jak: tornada, grad, błyskawice, burze piaskowe, fale upałów, ulewy i burze. Z jednej strony obserwujemy powiększanie się obszarów objętych suszą lub pustynnieniem – z drugiej, wzrost częstotliwości występowania opadów na niektórych terenach. Wzrost temperatury powoduje topnienie lodowców i śniegu oraz wzrost średniego poziomu mórz na świecie. Co z kolei prowadzi do powodzi i erozji regionów nadmorskich i nizinnych. Zmiany klimatyczne nie pozostają bez wpływu na przyrodę i systemy biologiczne. Postępują na tyle szybko, iż wiele gatunków roślin i zwierząt nie jest w stanie się do nich przystosować. Powoduje to migrację gatunków na inne tereny, co z kolei prowadzi do zmniejszenia bioróżnorodności poszczególnych ekosystemów. W niektórych przypadkach zmiany klimatyczne następują tak gwałtownie, iż prowadzą do wymierania gatunków. Czy to czeka również nas?

Pierwszym krokiem do zapobiegania zmianom klimatycznym jest niewątpliwie ich obserwacja oraz określenie przyczyny ich występowania. Zrozumienie, co wpływa na zmiany klimatu, jest szczególnie istotne. Świadczy o tym fakt, iż tego typu badania podejmowane są przez różne zespoły naukowe na całym świecie. Ta tematyka badawcze realizowana jest również na Uniwersytecie Jagiellońskim w Zakładzie Klimatologii Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Wydziału Geografii i Geologii. Głównymi obszarami badawczymi zespołu naukowego są zmiany pogody i klimatu na obszarze Polski i Europy. Badania wykorzystane mogą być do oceny ryzyka występowania określonych zjawisk meteorologicznych, w tym również tych o charakterze ekstremalnym. Pracownicy Zakładu opracowują mapy klimatyczne w różnych skalach przestrzennych. Badania te mają ogromny potencjał przy współpracy z różnymi jednostkami administracyjnym czy urzędami np. w aglomeracji miejskiej. Pozwalają przewidzieć równego rodzaju zmiany klimatyczne i zmiany warunków bioklimatycznych oraz przygotować plan działania. Wszystko po to, aby efekt globalnego ocieplenia, zmian klimatu czy zanieczyszczeń powietrza miał jak najmniej negatywny efekt na mieszkańców, przyrodę oraz gospodarkę danego terenu.

Szczegóły

^{Autor: dr Renata Bartoszewicz}

Logotypy projektowe Fundusze Europejskie, Rzeczpospolita Polska, Unia Europejska